Rookmelders op elke verdieping; het nieuwe normaal
Vanaf 1 juli gaat de verplichting in om in elke woning, op elke verdieping minimaal één goedwerkende rookmelder te hebben. `Hang ze op in de vluchtweg maar beter nog in elke ruimte waar brand kan ontstaan. Bijvoorbeeld in een kamer waar je elektrische apparaten oplaadt en in de ruimte waar je wasdroger staat…’ Zo gaat Noor Winkel, werkend bij Veiligheidsregio Hollands Midden, nog even door met het benoemen van waar je het veiliger kunt maken in huis door rookmelders op te hangen.
`Rookmelders redden écht levens´, weet collega Nick Boersma. `Ze waarschuwen je snel bij brand zodat je meer tijd hebt om veilig buiten te komen. In de rookmeldercampagne laten we zien dat het gewoon is om rookmelders te hebben. Juist door in beeld te brengen dat iedereen rookmelders nodig heeft, ze koopt en ook écht ophangt, verandert langzaam de norm.´
Ja zeggen, nee doen
Als gedragswetenschapper en beleidsadviseur Brandveilig Leven is Nick Boersma sinds 2014 werkzaam bij Veiligheidsregio Limburg-Noord. Hij is voorzitter van de landelijke werkgroep gedragsverandering in het kader van brandpreventie. Noor Winkel, ook lid van de landelijke werkgroep, is coördinator Brandveilig Leven. Beiden zijn actief betrokken bij de landelijke rookmeldercampagne. De werkgroep denkt mee over wat er in campagnes of projecten nodig is om te stimuleren dat mensen hun gedrag aanpassen en dus écht hun brandveiligheid verhogen. Deze campagne is een project van Brandweer Nederland in samenwerking met de Nederlandse Brandwondenstichting en het Ministerie van Binnenlandse Zaken die gaat over de rookmelderplicht. `En ja, hierin speelt gedragsverandering een belangrijk rol. Je wilt immers voorkomen dat mensen bij het zien van zo’n campagne, ja zeggen en vervolgens nee doen. Idealiter wil je dat de campagne de uitwerking heeft dat mensen écht in beweging komen, écht rookmelders kopen en deze ook écht ophangen.´
Op de foto: Noor Winkel
Rookmelders in verpakking
Dagelijks krijgen we heel veel indrukken te verwerken. Het is onmogelijk om overal bewust bij stil te staan. Uit onderzoek weten we dat we maar een klein deel, slechts ongeveer 5%, van onze handelingen heel bewust uitvoeren. Als we erover nadenken, is het onszelf voorbereiden op een ernstige situatie zoals een brand van groot belang. Een rookmelder waarschuwt ons bij brand en redt levens, zoals de slogan van de campagne van Brandweer Nederland al jaren luidt. Noor Winkel: `Daar heb je meteen de valkuil te pakken. Volledig uitgaan van een rationeel mensbeeld is niet reëel. Dat bewijst wel het feit dat nog niet iedereen goed werkende rookmelders in huis heeft. Nog steeds komen onze brandweermensen rookmelders tegen zonder werkende batterijen of is de houdbaarheidsdatum van de rookmelders verstreken. Brand is gelukkig niet iets waar we dagelijks mee te maken krijgen, dat zorgt er ook voor dat het niet altijd even hoog op ons prioriteitenlijstje staat. Het blijkt dat mensen in de praktijk vaak pas bewuste of rationele afwegingen maken als ze een groot belang zien, ze ruim de tijd hebben om in actie te komen, voldoende energie hebben en de cognitieve capaciteit hebben om te doen wat nodig is.´
Dus hoe dan wel
Wat wél werkt, hangt volgens Nick Boersma af van meerdere factoren. `Uit onderzoek voor deze campagne weten we dat het helpt als je vroeg begint, zodat mensen nog genoeg tijd hebben om te handelen. Als je beelden laat zien waaruit blijkt dat het makkelijk is voor iedereen om een rookmelder op te hangen, bijvoorbeeld met een plakstrip. Vertel wat rookmelders kosten. We hebben gemerkt dat veel mensen dénken dat goede rookmelders twee of drie keer duurder zijn dan in werkelijkheid. Geef gerichte informatie die keuzestress vermindert.´ Hij vertelt over bouwmarkten waar mensen kunnen kiezen uit een hele wand vol verschillende rookmelders. `Zorg voor vereenvoudiging. Laat zien waarop je moet letten als je een rookmelder koopt, bijvoorbeeld dat je een rookmelder koopt met een batterij met een levensduur van 10 jaar. Laat zien wat de beste plekken zijn om ze op te hangen. Kortom; denk na over drempels in de hoofden van mensen en over hóe je deze weg kunt nemen. Het helpt daarbij om gedrag heel concreet te maken. Kun je geen foto maken van dat wat je vertelt, dan moet je verhaal eenvoudiger, beeldender en concreter.´
Check, koop, plak
Meer informatie over de rookmelderplicht is te vinden op rookmelders.nl. De campagne vindt je via: rookmelders.nl/overig/toolkit.