Lessen van een Jeep te water

Nadat de auto een paar dagen op het eiland heeft gestaan, wordt deze dinsdag met een boot getransporteerd naar een berger in Harlingen. Dinsdagavond, rond 21:30 uur, begint de auto spontaan te branden. Deze brand is moeilijk te bestrijden, omdat het accupakket van de auto blijft herontsteken. De auto wordt daarom opnieuw in een dompelcontainer geplaatst. In deze casus vertellen Volkmar de Vries en Herke Wiersma over de drie brandweerinzetten voor dit voertuig.

Eerste inzet Terschelling

Ploegleider van brandweer West-Terschelling, Volkmar de Vries vertelt: “Op donderdagavond 16 maart werden wij gealarmeerd voor een auto te water. Op dat moment was nog veel onduidelijk.” Tijdens het aanrijden horen ze dat de bestuurder van de auto onwel was geworden en door omstanders uit de auto gehaald. Bij aankomst van de brandweer in de haven is de auto al niet meer te zien en volledig gezonken. De eerste inzet van de brandweer is gericht op de bestuurder en de omstanders die te water zijn gegaan in afwachting van de ambulance. De Vries vervolgt: “Nadat de ambulance ter plaatse was, zijn we gaan uitvragen wat voor auto het was. Op dat moment werd duidelijk dat het om een hybride voertuig ging.”

Op basis van deze informatie neemt de bevelvoerder contact op met de OvD en AGS om af te stemmen wat er moet gebeuren. En om duidelijk te krijgen wie verantwoordelijk is voor de berging van het voertuig. In overleg met de OvD wordt besloten dat de havendienst hiervoor gaat zorgen. De AGS zoekt ondertussen naar meer informatie over het voertuig en de risico’s die met een hybride auto gepaard gaan. De AGS geeft de ploeg het volgende mee: “De auto ligt in zout water, waardoor eventueel waterstofgas kan ontstaan. In verband met milieuschade is het aan te raden het voertuig zo snel mogelijk uit het water te halen. Ik weet alleen niet hoe het accupakket reageert op het moment dat het voertuig uit het water wordt gehaald.” Op basis van deze informatie geeft de OvD het advies om bij de berging een dompelcontainer gereed te hebben en ook de brandweer te betrekken bij de berging. De betrokken partijen kiezen er bewust voor de berging die avond niet in het donker uit te voeren, maar de auto overdag te bergen.

Toelichting: (zout) water en batterijen?

Een batterij in water zal langzaam ontladen door de elektrolyse van water: het ontleden van water in waterstof en zuurstof. Dit verklaart het ontstaan van belletjes zodra een batterij in het water ligt. Doel van het onderdompelen van een brandende / beschadigde batterij is zoveel mogelijk energie uit de batterij te trekken om te voorkomen dat er (opnieuw) brand ontstaat. Zolang er nog energie in de batterij zit, is er kans op een thermal runaway. Als er geen belletjes meer ontstaan, is de elektrolyse gestopt. Elektrolyse gaat sneller als er zout aan het water wordt toegevoegd. Op dit moment wordt er nog volop onderzoek gedaan naar hoeveel zout er nodig is voor een optimale ontlading en welke stoffen er bij deze ontlading vrijkomen.
Water, en zeker zout water (zoals zeewater) in een onbeschadigde batterij kan er juist voor zorgen dat er brand ontstaat. Dit kan gebeuren als een batterij die nog veel energie bevat, na een onvrijwillig bad uit het water is gehaald. Dit komt mogelijk door corrosie van de batterijcellen. Houd daar altijd rekening mee als een elektrisch voertuig na een ongeval uit het water wordt geborgen. Bevat een lithium-ion batterij nog veel energie, dan kan hij vroeg of later herontsteken.

Met dank aan Jetty Middelkoop, AGS Brandweer Amsterdam Amstelland

Tweede inzet Terschelling

De volgende dag wordt de post rond half 12 met prio 2 opgeroepen om aanwezig te zijn bij de berging van het voertuig. De gemeente en het bergingsbedrijf hebben inmiddels een verreiker, duikers en een dichtgepurde container klaargezet; op het eiland was namelijk geen dompelbak aanwezig. De brandweer is bij de berging vooral verantwoordelijk voor de waarborging van de veiligheid. De Vries vertelt: “We hebben de tankautospuit neergezet, een hogedrukstraal klaargelegd en uiteraard een warmtebeeldcamera erbij gepakt. Hierna is afgestemd hoe we het gingen aanpakken.” De auto wordt aangehaakt op de kade neergezet, zodat deze  – op het moment dat er wat zou gebeuren – gelijk weer teruggezet kan worden in het water van de haven. De Vries vervolgt: “Nadat de auto boven water kwam, waren er eigenlijk geen aanwijzingen dat er iets aan de hand was met de accu. Dus gingen we eerst monitoren of de temperatuur van het accupakket opliep.”

Gedurende 15-20 minuten is de Jeep gemonitord. Met de viergassenmeter wordt geen afname van zuurstof of het vrijkomen van een andere stof gemeten. En op de warmtebeeldcamera is geen opwarming te zien, behalve dat het voertuig zich aanpast aan de omgevingstemperatuur. De brandweer stemt samen met de garage af hoe ze het hoogvoltsysteem van de auto gaan deactiveren. In CRS staan hiervoor stappen beschreven. Ook zoekt de specialist elektrische voertuigen van de garage op Terschelling hiervoor contact gezocht met Jeep Nederland. De procedures van beiden komen overeen en besloten wordt dat de garage het voertuig deactiveert volgens de beschreven stappen.

De Vries vertelt: “De motorkap is met 1000V handschoenen opengemaakt en de garage heeft de lus voor het hoogvoltsysteem losgeknipt. Tijdens dit proces is de accu telkens gemonitord, maar ook toen waren er geen aanwijzingen dat er wat aan de hand was.” De garage geeft daarnaast het advies om het klepje bij de accu los te halen, omdat het daar ook mogelijk is om het systeem te deactiveren. De Vries vervolgt: “Dit zouden wij zelf niet gedaan hebben, maar de garage had deze informatie en hiermee wisten we zeker dat er geen spanning meer op de kabels zou staan.” Ook maakt de monteur ook nog de kabels los die op het accupakket zitten vastgebouwd.

Door deze acties van de garage is het mogelijk om door het klepje naar de accu te kijken, zover dat gaat. De accu is kurkdroog. De Vries vertelt: “Dit wil niet zeggen dat er helemaal geen water in de accu zat, maar aan de bovenkant waren geen sporen van water of zout te vinden. Conform het advies in het CRS, wordt de deksel niet teruggelegd op de accu. Dit was ook niet mogelijk, omdat hier de de-activatiepin zat. Hierna is er nog even gewacht of de status van het accupakket veranderde. Maar toen dit niet gebeurde is besloten om de auto in de container te zetten.”. De container wordt niet gevuld met water omdat het transport dan lastig is. Daarnaast is de container niet helemaal waterdicht, dus bestond ook de kans dat er vervuild water weg kon lopen. De gemeente regelt dat de container op het terrein van de gemeentewerken kan staan. Het bergingsbedrijf regelt dat er iemand voortdurend het accupakket gaat in de gaten houdt met een infrarood thermometer.

Transport van Terschelling naar Harlingen

Nadat de Jeep in de container een paar dagen op het terrein van de gemeentewerken heeft gestaan, wordt deze op maandag 20 maart met een kotter getransporteerd naar het bergingsbedrijf in Harlingen. Diezelfde dag wordt de auto uit de container gehaald en wordt door het bergingsbedrijf opnieuw de temperatuur gecontroleerd. Alle keren dat dit gedaan is op het terrein van de gemeentewerken en bij het bergingsbedrijf, wordt er geen warmteontwikkeling waargenomen.

Derde inzet Harlingen

Brandweer Harlingen krijgt op dinsdagavond iets na half 10 een melding van een autobrand. Uit de eerste informatie is nog niet bekend om wat voor voertuig het gaat. Wel is duidelijk dat het voertuig in de buurt van een woning staat en er ook vrachtwagens in de buurt staan. Bevelvoerder Wiersma vertelt: “Ter plaatste wilde ik eerst weten wat er allemaal in de buurt van het voertuig stond, en ik wilde weten wat voor type voertuig het betrof”. Het wordt snel duidelijk dat het gaat om een hybride voertuig. Wiersma vervolgt: “Bij het blussen merkten we al gauw dat de bron van de brand bij de achterbank zat. Het vermoeden was dus ook al snel dat het accupakket betrokken was.” Op basis van dit beeld besluit Wiersma de OvD te alarmeren en besluit hij gelijk de dompelcontainer te laten komen.

Na een kwartier is het voertuig geblust, alleen blijft het accupakket warmte generen. De ploeg van Harlingen monitort continu de warmte en koelt, indien nodig, de accu met lagedruk. Wiersma vertelt: “Uit de accu bleef rook ontstaan. Hierdoor werd ook duidelijk dat de accu in thermal runaway was. De OvD had het verzoek gekregen om te kijken naar de nooduitschakelingen en na te gaan wat er uitgeschakeld was en wat misschien nog niet”. Met ondersteuning van het CRS en met 1000 V-handschoenen als persoonlijk beschermmiddel, is gekeken naar wat er uitgeschakeld was. Hieruit bleek dat de situatie exact hetzelfde was als week ervoor in Terschelling.

Ruim twee uur later, rond middernacht komt de dompelcontainer ter plaatse. Wiersma vertelt: “De berger heeft het voertuig in de dompelcontainer gehesen. Wij hebben hierbij één manschap met ademlucht en een straal paraat gezet, voor het geval het voertuig iets ging doen.” Via de stortzkoppeling wordt de bak daarna gevuld tot 10-15 cm boven het accupakket. Op het moment dat de Jeep onder water staat, ontstaan er belletjes in het water. Het ontstaan van deze belletjes blijft tot vijf dagen na het onderdompelen aanhouden.

Terugblik

Ploegleider Volkmar de Vries is tevreden over het verloop van beiden inzetten. Wel zou hij de volgende keer nog meer op de veiligheid letten. De Vries vertelt: “Je ziet toch dat mensen onbewust te veel de auto gaan aanraken terwijl deze nog niet is veiliggesteld. De volgende keer zou ik de veiligheid toch meer aan de voorkant willen neerzetten, nu heb ik een aantal keer gezegd dat iedereen echt even van het voertuig weg moest. De kans dat het voertuig onder spanning staat is klein, maar het is een mindset die er meer in moet komen.”

Aan andere collega’s zou de Vries het volgende mee willen geven: “Haal er een specialist bij die meer over dit soort voertuigen weet, want met zijn tweeën pak je het makkelijker op. Daarnaast hebben zij meer tips en tricks om met dit soort voertuigen te werken. Dit kun je zeker doen als je tijd hebt, maar ook als je minder tijd hebt kan het slim zijn om contact op te nemen met bijvoorbeeld de leverancier van het voertuig.”

Ook bevelvoerder Herke Wiersma is goed te spreken over het verloop van de inzet. Hij zou bij een voertuig weer voor dezelfde aanval met drukluchtschuim kiezen en daarna overschakelen naar lagedruk en hierbij waterwinning opbouwen. Voor Harlingen was dit de eerste inzet waarbij dompelbak moest komen en daarom een zeer leerzame casus. De bevelvoerder: “Het organiseren van de dompelcontainer gaat via de politie, maar wij als brandweer kunnen wel ondersteunen bij het vullen van de container.”
Wiersma heeft de volgende tips voor collega’s in de rest van het land: “Maak goed gebruik van de warmtebeeldcamera, houd de temperatuur goed in de gaten, en let op het verschil in temperatuur tussen de batterij en de omliggende metalen. Wees je je daarnaast bewust van de lange aanrijtijd van de dompelcontainer.”

Handelingsperspectieven

Belangrijkste handelingsperspectieven bij deze casus:

1. Gebruik CRS, EuroNCAP of leveranciershandleiding om voertuiginformatie te verzamelen. Neem bij vragen contact op met de leverancier voor advies.
2. Gebruik een warmtebeeldcamera om te kijken of het accupakket warmer is dan de rest van het voertuig. Let ook op roken/dampen van het accupakket, het ruiken van deze rook/dampen of het horen sissen van het accupakket.
   NB. Gebruik eventueel een viergassenmeter om afname van zuurstof of het vrijkomen van een andere stof te meten en schakel de AGS in om de meetresultaten te interpreteren.
3. Draag uit voorzorg tegen (gering) elektrocutiegevaar 1000V-handschoenen, met de schacht over de mouw van de uitrukkledingen, naast droge, geheel gesloten uitrukkleding en onafhankelijke adembescherming. Gebruik ook droog isolerend gereedschap.

Oproep aan de brandweer: meld incidenten

Het projectteam wil zo veel mogelijk incidenten in de database opnemen. Bent u als brandweerman/-vrouw betrokken geweest bij een incident met een alternatief aangedreven voertuig? Stuur dan een mail naar het projectteam.