Werkgroep ‘Elektrische scheepvaart’ pleit voor kenteken voor schepen

Er is heel wat te doen om de energietransitie. Vooral de risico’s van accupakketten die kunnen ontbranden zijn nog onvoldoende in kaart gebracht. Dat geldt zeker ook voor E-scheepvaart. Van buiten kun je niet zien hoe een schip wordt aangedreven en in het geval van een elektrisch schip, kun je niet zien waar het accupakket zich bevindt. Het is dus zaak dat verschillende partijen samenwerken om aan de voorkant al veel risico’s uit te sluiten. Dat gebeurt onder andere in de werkgroep Elektrische scheepvaart van Brandweer Nederland. Wim van der Wal, beleidsmedewerker afdeling Operationele Informatievoorziening, domeinhouder water in de regio Rotterdam-Rijnmond en samen met Machteld Lamers, Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland een van de initiatiefnemers, beantwoordt 5 brandende vragen.

1 Wat is het doel van deze werkgroep?

Wim: ‘Eigenlijk is het initiatief ontstaan vanuit risicobeheersing. Grote bedrijven vragen de brandweer steeds vaker om een advies wat ze moeten doen bij calamiteiten. Ongeveer 5 tot 10% van de binnenvaartschepen (inclusief pleziervaart) is hybride of helemaal elektrisch en dat aantal neemt alleen maar toe. We vroegen ons af hoe we onze kennis kunnen bundelen én ook een goed advies kunnen geven aan betrokken partijen. Voor deze advisering is een werkgroep opgezet. Deze verzamelt informatie en komt in 2022 met een handreiking voor de collega’s risicobeheersing en incidentbestrijding van de  Veiligheidsregio’s. Daarnaast werken we ook aan een handelingsperspectief voor de brandweer: Wat te doen bij inzet E-scheepvaart. We hopen beide medio 2022 af te ronden.’

Leveranciers zeggen vaak dat de accupakketten veilig zijn en de risico’s tot een minimum zijn beperkt, maar ja, wat als het toch fout gaat? Weten schippers dan wat ze moeten doen, behalve de brandweer bellen?

2 Hoe zorg je dat incidenten worden voorkomen?

We zijn aan het inventariseren welke systemen er zoal zijn, welke wet- en regelgeving er bestaat en we proberen al mee te denken met fabrikanten en scheepsbouwers. Dat is niet altijd makkelijk, want veel schepen en accupakketten komen uit het buitenland. Daar hebben we niet altijd kijk op en we ontvangen hierover ook geen informatie. Toch proberen we met leveranciers te onderzoeken welke risico’s er zijn, welke blusmiddelen kunnen worden gebruikt en of de container waar de accu’s inzitten voldoende bestand is tegen brand. Ook is er aandacht voor het in het water zetten van de accupakketten en voor alternatieve blusmiddelen. Leveranciers zeggen vaak dat de accupakketten veilig zijn en de risico’s tot een minimum zijn beperkt, maar ja, wat als het toch fout gaat? Weten schippers dan wat ze moeten doen, behalve de brandweer bellen?

3 Met wie werken jullie samen?

‘We werken samen met verschillende veiligheidsregio’s: Amsterdam-Amstelland, Haaglanden, Rotterdam-Rijnmond, Zeeland, Friesland,  Gelderland-Zuid, Hollands Midden en  Midden- en West-Brabant. Maar ook met veel andere partijen zoals Koninklijke Schippersvereniging Schuttevaer, gemeentelijk vervoer Amsterdam (hybride ponten), het IFV, het Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart (CBRB) en het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB).  Ook is er een ketenpartneroverleg ‘Incidentbestrijding op het water’ waaraan diverse partijen deelnemen, zoals Rijkswaterstaat, politie en havenbedrijven en Inspectie voor Leefbaarheid en transport (ILT).  Deze laatste denkt niet alleen mee in de advisering, maar zij doen ook de inspecties aan boord van schepen. Met deze partijen zijn we aan het onderzoeken of we kunnen komen tot een systeem van een uniek scheepvaartnummer (kenteken) voor de binnenvaart zodat we weten wat voor voortstuwing aan boord van het schip aanwezig is. Hiermee kunnen we de schepen al herkennen en bij incidenten de risico’s beter inschatten. Want we weten wel van alles over de lading, maar we weten niets over de techniek van de schepen. Het zou mooi zijn als er zo’n systeem zou komen.’

4 Loopt Nederland hierin voorop?

‘Ik denk wel dat we bij de koplopers horen’, zegt Wim. ‘Alhoewel dit probleem natuurlijk overal op de wereld speelt. Maar voor zo’n klein land is het aandeel in de binnenvaart binnen Europa enorm groot. We hebben met verschillende landen contact over de onderwerpen op het gebied van energietransitie, zoals Duitsland, België, Finland en Zweden. Ook daar delen we de informatie en  proberen we zoveel mogelijk samen op te trekken.’

5 Wat is het handelingsperspectief?

Wanneer we het over alternatief aangedreven vaartuigen hebben, dan gaat het vooral over elektriciteit. Maar in de hele energietransitie zie je ook het gebruik van LNG, waterstof en ammoniak toenemen. Wim: ‘Dat geldt ook voor de binnenvaart. Dat is ook nog een gebied waar nog heel wat onderzoek naar moet worden gedaan. Maar vanuit de werkgroep richten we ons op de E-schepen en dan komen verschillende vraagstukken voorbij. Laten we de brand uitbranden en zorgen we dat die niet overslaat naar een andere accupakket, of richten we ons op het in het water zetten van een accupakket? Hoe kunnen we optreden volgens de inzetmogelijkheden zoals beoogd (waar mogelijk in samenspraak) door de fabrikant. En vergeet niet dat de autonome scheepvaart ook toeneemt. Daarbij gaat het om schepen zonder schippers aan boord. Nu varen er nog schippers mee aan boord om de computersystemen te verrijken met de kennis van de schipper. Maar wat als er echt niemand meer aan boord is, hoe gaan we dan om met calamiteiten? Dat vraagt ook wat van de brandweer.’

‘Naast deze werkgroep is er ook een landelijke vakgroep Scheepsincidentbestrijding opgezet. Deze vakgroep ontwikkelt een visie op het gebied van scheepsincidentbestrijding en is gericht op samenwerking met regio’s die veel water en daarmee ook veel scheepvaart in het verzorgingsgebied hebben. Ook wordt les-en leerstof ontwikkeld voor de brandweer om zo veilig mogelijk repressief op te kunnen treden en om een handelingsperspectief mee te geven. Van alle kanten wordt dus samengewerkt om bedrijven en brancheverenigingen uiteindelijk goed te kunnen adviseren en om een handelingsperspectief voor de brandweer te maken én te borgen. Daarom is het ook mooi dat zoveel veiligheidsregio’s zijn aangesloten om de kennis straks te kunnen delen.’