Van Strategische reis tot uitvoeringsagenda
Op een warme zomermiddag in 2025 ontstaat er brand in een hypermoderne ondergrondse parkeergarage vol met laadpalen voor elektrische auto’s. Een hybride auto vat vlam, lekt brandstof en binnen afzienbare tijd ontstaat een kettingreactie van branden. Door de ontbranding van een brandstofcelauto ontstaat een fakkelbrand en kort daarna explodeert de waterstoftank. De temperatuur in de garage stijgt extreem en het belaste staal verliest zijn sterkte. Via schachten en leidingen trekt de rook naar het bovengelegen woongebouw voor senioren. Deze proberen hun woningen te verlaten, maar tijdens het vluchten laten ze deuren open staan. Hierdoor ontstaat een snelle en intense rookverspreiding. Niet alle bewoners zien kans om op eigen kracht het gebouw te ontvluchten. De brandweer gaat over tot evacuatie van de vele bewoners. Zo wordt deze tropische dag in 2025 een hele lange en intensieve dag voor de hulpdiensten…
De wereld om ons heen verandert. Dit gaat samen met grote uitdagingen en nieuwe risico’s op het gebied van energie, leefmilieu, mobiliteit en veiligheid in het bijzonder. Nederland is veilig. Maar willen we het veilig houden, dan zal de brandweer zich ook op moderne risico’s moeten richten. We moeten werken aan een veilige en weerbare samenleving. Door samen te werken met professionele partners, maar ook door het ondersteunen van goede burgerinitiatieven. Op die manier zijn we voorbereid op een case als hierboven beschreven, ofwel kunnen we een dergelijke casus voorkomen.
Brandweer over morgen
Een brandweerorganisatie die wil vernieuwen, moet zich goed voorbereiden op toekomstige ontwikkelingen in de samenleving. Met dit vertrekpunt analyseerden we in 2010 met welke maatschappelijke veranderingen we als brandweer rekening zouden moeten houden. Naast het innoveren van de brandbestrijding, ligt sindsdien de nadruk steeds meer op het voorkomen van brand.
Brandveilig leven
Onder de noemer ‘Brandveilig leven’ richten we onze activiteiten op het vergroten van brandveiligheidbewustzijn van burgers en bedrijven. De brandweer doet dit niet alleen, maar in een netwerkorganisatie die samen met (nieuwe) partners de doelen gaat realiseren. Daarbij horen ook initiatieven die bijdragen aan het verhogen van de rookmelderdichtheid en sprinklers in woningen en het brandveilig uitvoeren van meubilair, elektrische apparatuur en installaties. Het ultieme doel is natuurlijk om minder mensen te moeten redden uit brandende panden. Het investeren in brandonderzoek gaat een schat aan informatie opleveren om brand te voorkomen en voorlichting te geven. De brandweer wil bovendien zo veel mogelijk mensen als vrijwilliger bij de brandweer betrekken. Dat vergroot de zelfredzaamheid ten tijde van grote rampen, maar dat draagt ook bij aan het risicobewustzijn.
Innovatie brandbestrijding
De traditionele brandbestrijding wordt vernieuwd. Als er dan toch nog bestreden moet worden, wordt er gebruikgemaakt van moderne tactieken en technische hulpmiddelen. Brand wordt steeds vaker van buitenaf bestreden en bij de binneninzet worden robots ingezet. Uiteraard kan dezelfde denkwijze worden toegepast op andere hulpverleningstaken van de brandweer, zoals waterongevallen en ongevallen met gevaarlijke stoffen. Voor specialistische incidentbestrijding, zoals gaspakkeninzet en of waterongevallen, ontstaan inter- of bovenregionale steunpunten. Niet elke regio hoeft dan fors te investeren in kennisvergaring en de borging van kennis om de kwaliteit op niveau te houden. Afhankelijk van fysische en demografische risico’s wordt lokaal de meest passende oplossing gezocht en is het acceptabel restrisico vastgesteld. Er wordt fors ingezet op kennisontwikkeling. Kennisinstituten en de brandweer werken samen om fundamenteel onderzoek te doen naar nieuwe risico’s en hoe deze proactief kunnen worden voorkomen. Het klinkt wellicht allemaal nog wat futuristisch en het is ook niet allemaal morgen realiteit. Maar dit zijn enkele belangrijke ‘strategische innovaties’ die de basis waren onder de toekomstvisie Brandweer over morgen (2010).
Actualisatie 2018: trends versnellen
In 2018 hebben we de trends van toen tegen het licht gehouden. Conclusie: de koers die we met Brandweer over morgen hebben ingezet, is nog steeds de juiste. Maar de samenleving verandert wel sneller dan we hadden verwacht. De samenleving verandert in zo’n hoog tempo, dat een nieuwe werkelijkheid ontstaat. De toekomst is al begonnen. Daarom moeten we bij het werken aan een (brand)veilige samenleving meebewegen door op een paar gebieden te herschikken. Dat maakt dat we onze strategische agenda moeten aanscherpen. Dat hebben we gedaan in de Landelijke Agenda Brandweerzorg.
Als betrouwbare partner in (brand)veiligheid werken we vraag- en risicogericht op basis van een sterke informatiepositie aan minder incidenten, minder slachtoffers en minder schade. Dit doen we samen vanuit vakmanschap en een goed balans tussen mens en werk.
Ontwikkelopgaven brandweer
De belangrijkste opdracht voor de komende jaren ligt in het verder vormgeven van vraag- en risicogericht werken. Om deze ambitie te gaan waarmaken, moeten we nog vaker op zoek naar allianties waarin we gezamenlijk met partners werken aan meerwaarde voor de maatschappij. We spelen daarbij een rol van betekenis als we een krachtige informatiepositie hebben; op de ontwikkeling van onze business intelligence ligt dan ook een sterke focus. Helder krijgen wat de samenleving van ons vraagt en in samenwerking met anderen helder maken wat daarop ons antwoord is, daar gaat het om. Onze brandweermensen maken dit waar vanuit vakmanschap en een goede balans tussen mens en werk.
Concreet betekent dit dat het vertalen van wat de energietransitie betekent voor de brandweer een vorm is van ‘vraag- en risicogericht werken’. En het programma Vrijwilligheid komt voort uit de ontwikkelopgave ‘meervoudig organiseren van het werk, zodat we optimaal inspelen op de vraag naar differentiatie en specialisatie in organiseren, bemensen en waarderen’, wat weer valt onder het speerpunt ‘goede balans tussen mens en werk’.
Landelijke Agenda Brandweerzorg 2018-2022
Hoe continueren we ons veranderproces naar een brandweer die van waarde is in een bredere maatschappelijke context? Hoe houden we strategisch koers zodat we onze ambities gaan waarmaken? De uitgangspunten hiervoor staan beschreven in de Landelijke Agenda Brandweerzorg. Daarin geeft de Raad van Brandweercommandanten aan wat we de komende jaren samen willen oppakken om onze ambities uit Brandweer over morgen verder te realiseren. Het is een agenda van, voor en door de brandweer waarin onze vraagstukken en ambities voor een veilige toekomst samenkomen. We beschrijven daarin de opgaven die de brandweer de komende jaren heeft en hebben dit concreet uitgewerkt in een uitvoeringsagenda. Daarmee gaan we door met wat we met ‘Brandweer over morgen’ hebben ingezet. Tegelijkertijd pakken we de belangrijkste vernieuwingsopgaven op met het oog op een goede brandweerzorg voor de toekomst. Om dat waar te maken hebben we vakmanschap en bevlogenheid nodig van zowel brandweermensen als ook onze partners in veiligheid.
Uitvoeringsagenda
De vraagstukken en ambities die we hebben beschreven in de landelijke Agenda Brandweerzorg hebben we concreet vertaald naar 36 trajecten. Die trajecten vind je terug in de Uitvoeringsagenda Brandweerzorg. Deze trajecten lopen uiteen van Evaluatie PPMO tot het programma Vrijwilligheid, van Business Intelligence tot Diversiteit, van Omgevingswet tot Evaluatie Uitruk op maat en nog dertig andere trajecten. Al deze trajecten dragen dus bij aan de belangrijkste ontwikkelopgaven van de brandweer, zoals omschreven in de landelijke agenda. Met meer dan driehonderd mensen uit het hele land werken we samen om de ambities waar te maken. Aan de hand van de 36 trajecten pakken we de invoering van noodzakelijke vernieuwingen voor de eerstkomende jaren op. Want regeren is vooruitzien.